Emocje, które przeżywamy, obecne są nie tylko w naszym umyśle, ale także w ciele. Dlatego tak ważne jest sięgnięcie do odczuć z niego płynących, aby skuteczniej radzić sobie ze stresem, lękiem czy traumą. Ćwiczenia uwalniające napięcie i zwiększające świadomość ciała warto wdrożyć w gabinecie psychoterapeuty, psychologa, logopedy czy fizjoterapeuty. Klienci mogą je także stosować samodzielnie w domu. Dowiedz się, jakie efekty daje praca z ciałem i jak wybrać odpowiednie ćwiczenia.

Mówi się często o tym, aby kierować się rozumem, a nie emocjami. W praktyce jednak wszystkie te elementy są ze sobą ściśle połączone. Nasze myśli i emocje wpływają na reakcje zachodzące w ciele, a te również wywołują określone odczucia – jest to więc sprzężenie zwrotne. Jeśli stale towarzyszą nam nieprzyjemne emocje, takie jak lęk czy złość, zostawiają one trwały ślad w naszym ciele. Jest też coraz trudniej powrócić do stanu równowagi.
 
W sytuacjach zagrożenia ciało naturalnie wchodzi w stan hiperaktywności, pozwalający na podjęcie szybkiego działania. Następuje wtedy wzrost adrenaliny, przyspieszenie oddechu i tętna, a także zwiększenie napięcia mięśni. Przeciwieństwem tego trybu jest unieruchomienie czy odrętwienie. Organizm odłącza się niejako od otoczenia, wpada w rodzaj apatii.
 
Jeśli  jesteśmy poddani długotrwałemu stresowi, samoregulacja staje się utrudniona i ciężko jest wrócić do równowagi. W efekcie reagujemy nadmiernym napięciem na sytuacje, które nie stanowią zagrożenia. Układ nerwowy zaczyna wówczas automatycznie sięgać po wyuczone reakcje. Może się więc okazać, że np. przedstawienie prezentacji podczas zebrania wywoła w nas taki sam stres, jak sytuacja bezpośredniego zagrożenia życia. Właściwa praca z ciałem pomaga poradzić sobie z tymi emocjami.

Zdarza się czasem, że wskutek sytuacji stresowej emocje zostają zamknięte w ciele. Ciało wtedy przechowuje pamięć o trudnych doświadczeniach. Aby uwolnić to nagromadzone napięcie, nie wystarczy sięgnąć do umysłu. Zbyt intensywne omawianie i analizowanie traumatycznych doświadczeń może okazać się pułapką. 
 
W procesie terapeutycznym może pojawić się moment, kiedy klient zna już dobrze mechanizmy stojące za konkretnymi reakcjami, ale nie potrafi ich przełamać. Wiedza o strategiach radzenia sobie z trudnymi emocjami może nie wystarczyć, jeśli wszystko to pozostanie w sferze umysłowej. W takim przypadku zbawienna może okazać się praca z ciałem. Dopiero kiedy uda się osiągnąć stabilizację, ugruntowanie i świadomość własnego ciała, można będzie wdrożyć w życie pozostałe zmiany. 
 
We współczesnej psychoterapii coraz częściej sięga się po metody bazujące na pracy  z ciałem. Sposoby działania należy dobierać ostrożnie, zwracając uwagę na indywidualne potrzeby klienta. Dobrze dobrane narzędzia terapeutyczne dają dużą szansę na uporanie się z traumą i wypracowanie skutecznych strategii radzenia sobie ze stresem. W pracy z ciałem warto zastosować m.in. techniki ugruntowujące, relaksacyjne czy ćwiczenia oddechowe. Pozwalają one z jednej strony na zwiększenie poczucia bezpieczeństwa, a z drugiej strony – uczą radzenia sobie ze stresem i nieprzyjemnymi emocjami. Klient zyskuje więc większą zdolność do samoregulacji, co pozwala mu łatwiej wracać do stanu aktywacji funkcjonalnej.

Techniki pracy z ciałem są skuteczne nie tylko w psychoterapii, ale też w wielu innych obszarach. Przykładem jest logopedia – kształtowanie właściwej wymowy jest bowiem nierozerwalnie związane z całym organizmem pacjenta. Pewne nieuświadamiane napięcia mogą blokować oddech i uniemożliwiać wyraźne, swobodne mówienie. Przykładowo, zwrócenie uwagi na funkcjonowanie mięśni szyi ma ogromne znaczenie w leczeniu dyslalii, dyzartrii czy jąkania. Warto też zadbać o prawidłową postawę klatki piersiowej – jeśli jest ona  zamknięta, może utrudniać przepływ powietrza i tym samym wpływać na nieprawidłową wymowę.
 
Pracując z osobami dotkniętymi wadami wymowy, logopeda może wdrożyć ćwiczenia oddechowe, poprawiające postawę, rozluźniające i stabilizujące. Szczególnie ważna jest nauka głębokiego, spokojnego oddechu. Nie bez znaczenia jest fakt, że pogłębiony oddech wpływa też na regulację emocji i zmniejszenie napięcia. Może to być istotne np. w terapii jąkania, które często związane jest z silnym stresem. 

Jest wiele metod pracy z ciałem, które mogą być pomocne w gabinecie psychologa, psychoterapeuty, logopedy czy innego specjalisty. Wśród najpopularniejszych wymienić można metodę TRE (Tension and Trauma Releasing Exercises), która polega na wprowadzeniu w ciele wibracji. Efektem jest zmniejszenie napięcia mięśniowego i uwolnienia się od zgromadzonego w organizmie stresu. Ćwiczenia TRE opierają się na wywoływaniu drżenia mięśni, które w naturalny sposób rozładowuje napięcie.
 
Ciekawym przykładem pracy z ciałem są też ćwiczenia bioenergetyczne według metody Alexandra Lowena. Ich celem jest wyrażenie zablokowanych w ciele emocji i dzięki temu przywrócenie naturalnej ekspresji. W metodzie Lowena wykorzystuje się nie tylko ćwiczenia fizyczne, ale też dotyk oraz pracę z głosem. Techniki te łączą w sobie uziemienie, świadomy oddech i wibracje. Pomagają rozluźnić napięcia powstałe wskutek blokowania w ciele emocji takich jak lęk, złość, smutek i przywrócić równowagę. 

Dobrym pomysłem jest wykorzystanie narzędzia takiego jak karty do pracy z ciałem, które usprawni proces terapeutyczny. Może być ono wykorzystywane zarówno w gabinecie psychoterapeuty, psychologa, fizjoterapeuty lub logopedy, na zajęciach grupowych  (warsztatach) oraz w domu przez klientów i ich rodziny. Godne polecenia są zwłaszcza karty „Aktywuj moc ciała”, dostępne w sklepie Gadżety trenera. Ich twórczynią jest dr Małgorzata Karolczuk – psychoterapeutka, trenerka rozwoju osobistego, autorka licznych publikacji i narzędzi terapeutycznych. 
 
„Aktywuj moc ciała” to niezwykle skuteczne narzędzie do pracy z ciałem, które zawiera 4 zestawy prostych ćwiczeń. Pierwszy opiera się na pracy z oddechem. Ćwiczenia oddechowe pomagają w uspokojeniu ciała i wyciszeniu rozproszonego umysłu. Drugi zestaw zawiera techniki ugruntowujące, które wzmacniają poczucie bezpieczeństwa, pozwalają na bycie „tu i teraz". Ich niewątpliwą zaletą jest możliwość wykonywania ćwiczeń w dowolnych okolicznościach, kiedy tylko pojawi się taka potrzeba. Kolejny zestaw stanowią ćwiczenia podstawowe – stabilizujące ciało i obniżające napięcie. Nie zabrakło również technik relaksacyjnych, dzięki którym klient uczy się, jak skutecznie odprężać swoje ciało i umysł. 
 
Narzędzie zawiera też szczegółową instrukcję i „Przewodnik po wędrówce do ciała”, który umożliwia samodzielną pracę z kartami. Osoba korzystająca z ćwiczeń uzyskuje też dostęp do muzyki terapeutycznej, która pomaga obniżyć napięcie i przywrócić naturalną harmonię w ciele i umyśle. Karty można zastosować w pracy z młodzieżą i osobami dorosłymi. Doskonale sprawdzą się zarówno w terapii indywidualnej, jak i grupowej. Narzędzie to będzie skutecznym wsparciem szczególnie w terapii traumy, wzmacnianiu odporności psychicznej i wypracowaniu strategii radzenia sobie ze stresem.